Summerschool 2023
Art of Caring: Finding Creativity in Care
Datum: 22 t/m 25 augustus 2023
In de zomer van 2023 heeft de eerste vierdaagse workshopreeks van Art of Caring plaatsgevonden, georganiseerd door een team enthousiaste young professionals en studenten binnen de kunst- en gezondheidssector, waarbij de focus lag op transdisciplinaire samenwerkingen.
Deelnemers gingen met elkaar aan de slag om hun eigen onderzoeksvraag te verkennen en te onderzoeken in de vorm van practice- en art-based research. In subgroepen hebben ze samengewerkt door het delen van ieders kennis en vaardigheden. De deelnemers werden dagelijks ondersteund in hun proces door gastsprekers uit de kunst- of gezondheidssector.
Dagelijks werd er samen geluncht en in de avonden gekookt. Ten slotte hebben de deelnemers aan het einde van de week hun processen vol trots aan de organisatie en andere gasten gepresenteerd.
Doel van de workshop
Het doel van deze reeks was om nieuwe manieren van transdisciplinaire samenwerkingen tussen studenten en alumni van de kunsten en gezondheidszorg te verkennen en te laten ontstaan. We hoopten mogelijkheden te creëren voor beginnende kunstenaars om hun creatieve vaardigheden op een zinvolle manier te gebruiken. We hoopten beginnende zorgprofessionals een nieuwe perspectief op zorg te bieden, waarbij zij een holistisch en creatief perspectief in hun werk als zorgverleners opnemen en mee kunnen nemen in de rol die zij in de toekomst in de zorg zullen vervullen. Creatieve oplossingen voor de uitdagingen van vandaag en morgen worden geboren uit vernieuwende samenwerkingen.
Samenwerkingen tussen kunst en gezondheidszorg zijn niet ongewoon in onderzoekskaders. Echter, vormen van onderwijs waarbij beginnende professionals uit deze disciplines elkaar leren over hun respectievelijke vakgebieden door middel van gezamenlijk onderzoek, zijn dat wel!
Locatie
De zomerreeks heeft plaatsgevonden bij de De Vrije Hogeschool in Zeist. Dit is een onderwijsinstelling die zich inzet voor een positieve ontwikkeling van de ambities en dromen van studenten. Ze bieden jonge mensen ruimte om voordat zij gaan studeren te werken aan hun eigen levensmotief.
Hoe vinden creatieve, ondernemende jonge mensen houvast, betekenisvol werk en een stip aan de horizon nu de samenleving voortdurend verandert? Wat wordt de rol van een nieuwe aanstormende generatie in een samenleving die voortdurend in verandering is?
Meer informatie: https://www.vrijehogeschool.nl
Review Joost van Wijmen (gastspreker)
Gastsprekers 2023
Joost van Wijmen
Joost van Wijmen is een social designer met enkele (levens)vragen en een dosis oprechte interesse. Hij werkt als kostuumontwerper, geeft onderwijs en doet onderzoek. De laatste jaren ontwikkelde hij nieuwe werkvormen tussen verschillende domeinen zowel binnen als buiten de culturele sector.
Met het doorlopende onderzoeksproject ‘ENCOUNTER’ onderzoekt Joost de impact van het veranderende lichaam op de eigen identiteit en onderlinge relaties tussen mensen. Door middel van social design probeert hij het intieme en delicate proces van lichamelijke veranderingen gedurende ons leven te vangen en te verbeelden. Juist in deze tijd waarin maakbaarheid een mantra is en zorg een zekerheid, wil
Joost aandacht vragen voor ons vermogen en onvermogen in het omgaan met de uitdagingen van ons (dagelijks) bestaan. In de verhalen en ervaringen die Joost verzamelt van mensen die samenkomen, zoekt hij tussen de woorden en regels naar de pogingen en stiltes, en vertaalt die vervolgens in beelden, foto’s of objecten. In samenwerking met de zorgsector geeft Joost deze inzichten een plek. Goede zorg gaat immers niet enkel over medisch oplossen, maar begint bij het verhaal en de ervaring van de zorgvrager.
Meer lezen over Joost en zijn werk in ENCOUNTER? Kijk op:
Jorrit Thijn
Jorrit Thijn is creatief schrijver en speculatief ontwerper (BA Writing for Performance & MA Crossover Creativity). Naast schrijven en ontwerpen, doceert Jorrit Interactive Narratives aan de HKU en doet hij onderzoek naar deze nieuwe vorm van verhalen vertellen. Verhalen zitten volgens hem in een klein hoekje. Iedereen vertelt elkaar de hele dag verhalen. Jorrit voelt een grote urgentie om de verhalen van ‘zijn’ generatie te vertellen, juist nu de wereld zo dynamisch is en snel verandert.
Daarnaast was hij reeds nog docent onderzoeker voor het onderzoeksproject Robotstories, waarbij er verkend werd of literaire verteltechnieken de mogelijkheid bieden om een robot met verbeelding tot leven te wekken, en werkelijk in gesprek te gaan met mensen met dementie. Er werd onderzocht of de sociale robot specifiek ingezet kon worden om het welzijn te bevorderen van deze mensen.
Ben je benieuwd wat Jorrit nog meer doet? Neem een kijkje op zijn website: http://www.jorritthijn.nl/
Megan Milota
Dr. Megan Milota is universitair docent Medical Humanities aan het Julius Centrum (UMC Utrecht).
Milota studeerde Engelse letterkunde aan de Universiteit van Antwerpen. Daarvoor studeerde zij Internationaal Recht in haar thuisland, de Verenigde Staten.
Daarnaast is ze mede-oprichter van de Nieuwe Utrechtse School, een interdisciplinair platform opgericht vanuit het UMC Utrecht en de Universiteit Utrecht om de geesteswetenschappen meer te verbinden met de geneeskunde. In het Julius Centrum voor onderwijsinnovatie richt zij zich op de integratie van de kunsten in het geneeskundecurriculum. “Het ultieme doel is om artsen een menselijkere benadering mee te geven,” zegt Milota in een interview met Rotys.
‘’Als je de kunsten inzet in het medisch onderwijs, kun je de empathische vermogens van artsen stimuleren. Wat voor mij het belangrijkst is bij het inrichten van ons onderwijs hier: ik wil dat artsen meer aan zelfreflectie doen. Dat ze zich afvragen: Waarom wil ik dit doen, waarom maak ik deze keuze? Daarom krijgen studenten bij de vakken van Medical Humanities veel verhalen te horen en te lezen. Zodat ze als het ware een verhalenbank aanleggen waar ze in kunnen vissen later. De studenten aan de medische opleidingen hier zijn gewend aan ‘doen-doen-doen’, ze zijn het niet gewend om verhalen te lezen. Ze zitten vol met wetenschappelijke data en lezen veel casuïstiek. Dat is heel belangrijk. Maar het blijft bij de feiten. ‘Patiënt A kwam binnen met deze vraag en vertelde daar dit over.’ Wij willen aanmoedigen om ook meer naar de belevingswereld van de patiënt te kijken. Verhalen nodigen uit om daarover na te denken.”
Meer weten over Megan? Kijk op: https://www.sg.uu.nl/sprekers/megan-milota
Ashis Brahma
Ashis Brahma is arts, opgeleid aan de Universiteit van Amsterdam, en daarna werkzaam in de uithoeken van de wereld, onder andere in verschillende landen in Azië en Afrika. Eenmaal terug in Nederland is hij gespecialiseerd tot forensisch arts en arts infectieziektebestrijding bij de GGD. Hij combineert zijn werk met een rol als verhalenverteller. In corona-tijd werd hij zo bijvoorbeeld al rappend het gezicht van de campagne om ongevaccineerde jongeren over de streep te trekken om zich te laten vaccineren.
“Het huidige zorgstelsel, met de focus op symptoombestrijding, is niet houdbaar. Dat is straks niet meer te bekostigen. We moeten aan de voorkant gaan zitten: met goede keuzes en interventies onze samenleving zo gezond mogelijk houden. Huisartsen kunnen daar een voorname rol in spelen, maar de GGD ook. Niet door met het vingertje te wijzen: ‘Je moet afvallen en stoppen met roken’. Wél door verbinding tot stand te brengen, partijen bij elkaar te brengen, voorbeelden van gezonde verhalen te delen.” Dat is ook het uitgangspunt van de stichting Dit is goede zorg die Brahma met vier gelijkgestemde zorgprofessionals met verschillende achtergronden heeft opgericht. “We staan voor grote maatschappelijke vraagstukken en enorme uitdagingen in de zorg. Pasklare oplossingen zijn er niet, maar er zijn wel heel veel mensen die de zorg willen verbeteren. Alleen zitten ze vaak in hun eigen silo. Wij willen mensen uit die verschillende silo’s bij elkaar brengen in de vorm van blogs, vlogs, podcasts, webinars en op locatie. Niet om in debat te gaan, maar om perspectieven uit te wisselen. Ik geloof in de dialoog aangaan. Dat deed ik in Afrika, dat doe ik als ik tijdens een forensische dienst een gevangene bezoek in de cel en dat doe ik tijdens mijn werk in de corona bestrijding. Als het bijdraagt desnoods als rapper.”
Meer weten over Ashis, lees een interview: https://www.artsenauto.nl/ik-geloof-in-de-dialoog/
Nieke Koek
Nieke Koek heeft een levenslange fascinatie voor het (on)vermogen van het menselijk lichaam. Ze is interdisciplinair kunstenares en haar werken zijn poëtische vertalingen van het lichaam, waarbij ze dagelijkse, lichaamseigen zaken verheft tot kunst. Als een acteur analyseert en internaliseert ze haar lijf en dat van anderen, om zo ook de kijker bewust te maken van het eigen lichaam. In haar kunst stelt Nieke vragen over onze gezondheidszorg: want wat zou er gebeuren als je de beleving een grotere rol zou laten spelen? Om dat te onderzoeken heeft ze meerdere samenwerkingen met ziekenhuizen en universiteiten.
In een van Nieke haar projecten, genaamd Yellow, onderzocht ze de uitspraak van een woord. Vijf gezichten met ieder zijn eigen uitdrukking. Door de beweging uit te rekken en in stukken te hakken kan de beweging van het gezicht goed bestudeerd worden. Kijkers gingen de stand van de monden imiteren, om er tot hun verrassing achter te komen dat hier in vijf opeenvolgende momentopnamen een woord wordt ‘uitgesproken’. Het zette Nieke aan het denken. Als ze dat gegeven eens verder uitwerkte? Kon ze met ‘Yellow’ of soortgelijk werk dan niet bijdragen aan de revalidatie van mensen met bijvoorbeeld spraak- en bewegingsstoornissen?
Een mooi voorbeeld waarin kunst een positieve bijdrage kan leveren aan de gezondheidszorg en het welzijn van de patiënt. Nieke biedt hiermee een nieuw perspectief op de gezondheidszorg, het lichaam en daarmee het leven.
Benieuwd naar nog meer projecten van Nieke? Neem een kijkje op: https://niekekoek.com/
Daphne Voormolen
Daphne Voormolen is Arts Foetale Geneeskunde in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht. Geneeskunde en kunst zijn haar grote passies en haar missie is om een brug te slaan tussen beide disciplines. Ze ziet de kunsten als een discipline die van groot belang is voor de medische wereld in zowel therapeutische setting, medisch onderwijs en welzijn van personeel. Binnen haar werk als arts wil ze dan ook de gezondheidssector motiveren om de kunsten te omarmen als kennispartner en inspiratiebron.
Daarnaast ambieert ze om bewustzijn te creëren binnen de culturele sector van hun kracht en waarde op het gebied van gezondheid en welzijn.
Naast haar werk in het ziekenhuis is Daphne uitvoerend bestuurslid en tevens oprichter van Stichting Kunst Salon. Hiermee organiseert ze verschillende projecten en workshops om de relevantie en essentie van kunst op gezondheid en welzijn over te brengen en doet ze verschillende kunstprojecten met (zieke) kinderen, vrouwen (in het kader van zwangerschapsverlies) en voor het medische onderwijs.
Kortom, een stichting die nauw aansluit bij Daphne’s missie om de verbinding tussen kunst en geneeskunde te realiseren.
Meer lezen over Daphne en haar werk met Stichting Kunst Salon:
https://stichtingkunstsalon.nl/
Ervaringen van deelnemers
''Het heeft mij weer bewust gemaakt van hoe waardevol het kan zijn om mensen met verschillende achtergronden bij elkaar te brengen. Ieder brengt namelijk zijn eigen perspectief over bepaalde ideeën wat elkaar alleen maar kan verrijken (helemaal binnen zulke verschillende sectoren).''
''Ik vond het super leuk om te doen, en ook interessant om te ontdekken hoeveel de twee werelden overeenkomsten hebben, en daarnaast hoeveel we van elkaar kunnen leren.''
''Ik heb meer inzicht gekregen in hoe kunstenaars hun skills en denkwijzen in kunnen zetten om te helpen met dingen maken die echt iets voor mensen kunnen betekenen. Wat ik het meeste meekrijg over kunst is dat het abstracter moet zijn, je aan het denken moet zetten, in een museum moet kunnen staan etc. Maar nu hebben we ook hele concrete voorbeelden gezien hoe kunstenaars projecten voor de zorg kunnen uitwerken die heel direct en concreet iets kunnen betekenen of verbeteren voor iemand. Dat vind ik heel fijn en leerzaam, het geeft een beter beeld wat voor projecten en samenwerkingen je als kunstenaar aan kunt gaan.''
''Sinds ik hiervoor alleen samenwerkingen heb gehad vanuit en binnen de kunstwereld, was dit een erg interessante en leuke manier om hier buiten te stappen. Hier liet mij ook vooral zien dat het echt daadwerkelijk mogelijk is en dat er ook animo voor is.''